Badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego we współpracy z badaczami z USA, jasno wskazują na to, że dzieci, które narażone są na wyższy poziom zanieczyszczeń środowiska, mają potem większe trudności z nauką, niż ich rówieśnicy.
Jak wyjaśnił PAP kierujący polskim zespołem profesor Wiesław Jędrychowski z Katedry Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej Collegium Medicum UJ w Krakowie, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne – WWA, są produktami ubocznymi procesu niecałkowitego spalania i są one wszechobecne w naszym środowisku.
Ich źródłem jest wpływ człowieka na środowisko i jego działalność - są składnikiem między innymi spalin samochodowych - szczególnie z silników dieslowskich oraz w dymu tytoniowego.
"Dla osób niepalących, które nie spędzają zbyt dużo czasu w obecności palaczy tytoniu lub w atmosferze zanieczyszczonej spalinami samochodowymi, głównym źródłem WWA jest zazwyczaj pożywienie - smażone, pieczone i grillowane produkty żywnościowe." - przestrzega profesor Jędrychowski.
W przeprowadzonych badaniach zgromadzono wiele dowodów na to, że dzieci są o wiele bardziej podatne na szkodliwy wpływ WWA. "Jednak szczególnie wrażliwy na ich działanie jest szybko rozwijający się płód w łonie matki, tym bardziej, że łożysko wcale nie chroni go przed kontaktem z WWA - związki te z łatwością przekraczają barierę łożyskową przedostając się z krwi matki" - poinformował specjalista.
Według prof. Jędrychowskiego, WWA wywierają negatywny wpływ na organizm płodu za pośrednictwem swoich metabolitów, które powstają w trakcie komórkowych przemian biochemicznych. "Istnieje sporo dowodów na to, że metabolity WWA uszkadzają DNA komórek, a w okresie płodowym systemy naprawy DNA oraz usuwania toksyn są jeszcze niedojrzałe i nie działają tak efektywnie jak u osób dorosłych" – wyjaśnił mężczyzna.
Aby dokładniej ocenić wpływ WWA na rozwój umysłowy, zespół prof. Jędrychowskiego we współpracy z naukowcami z Uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku przeprowadził badania w grupie 214 dzieci urodzonych w latach 2001-2006 w Krakowie przez zdrowe, niepalące kobiety.
Przyszłe matki wypełniały w czasie ciąży ankiety i przez 48 godzin nosiły na plecach analizator składu powietrza, co posłużyło do oceny ekspozycji płodów na WWA. Podczas porodu od tych samych kobiet pobrano próbki krwi do analizy.
Gdy maluchy skończyły 5 lat, poddano je testowi oceniającemu rozwój umysłowy – w tym zdolność rozumowania. Obecnie uważa się, że wyniki tego testu w wieku przedszkolnym korelują dobrze z późniejszymi osiągnięciami dziecka w nauce w szkole.
Okazało się, że dzieci, które w życiu płodowym były narażone na wyższe stężenia WWA, uzyskiwały gorsze wyniki w teście oceniającym zdolności umysłowe niż rówieśnicy, którzy mieli kontakt z niższymi stężeniami tych związków. Różnicę tę można orientacyjnie porównać do spadku o 3,8 punktów na skali ilorazu inteligencji.
"Bardzo podobny efekt związany z ekspozycją na WWA obserwowano w równolegle prowadzonych badaniach w populacji dzieci nowojorskich." - mówi Jędrychowski.
Zdaniem autorów pracy ekspozycja w życiu płodowym na WWA z powietrza, negatywnie wpływa na rozwój zdolności umysłowych dzieci do 5 roku życia. Według profesora, zaobserwowana w badaniach różnica nie jest duża. "Nie wiemy na razie, w jakiej mierze obserwowane skutki ekspozycji są odwracalne, a w jakiej mierze determinują dalszy rozwój poznawczy dzieci" - zaznaczył naukowiec.
Specjalista liczy jednak, że dalsze badania w krakowskiej grupie dzieci pozwolą wyjaśnić, czy zaobserwowana różnica zdolności edukacyjnych dzieci w wieku 5 lat będzie się utrzymywała także w wieku szkolnym i warunkowała ich przyszłe osiągnięcia w nauce. W tym celu podobne testy będą powtarzane co roku.
