W Zakładzie Medycyny Sądowej Uniwersytetu Jagiellońskiego - w Krakowie znajduje się niezwykła kolekcja tatuaży kodowych. Składa się ona z 60 eksponatów, zakonserwowanych w formalinie.
Tatuaże znajdujące się w nietypowej kolekcji były zbierane od więźniów odbywających wyrok w zakładzie karnym przy ulicy Montelupich, a także od zmarłych zbrodniarzy, na których przeprowadzano sekcję zwłok. Większość dziar to tatuaże kodowe, które stanowiły rysunkową formę komunikacji między więźniami – tak zwany „język wzór”.
Był to rodzaj pewnego kodu, który ułatwiał osobom odsiadującym karę przekazywanie sobie cennych informacji, dlatego obrazki tatuowano na widocznych, odsłoniętych częściach ciała, takich jak twarz, szyja czy ramiona.
Kolekcja została stworzona z myślą o rozszyfrowaniu kodu, którym posługiwali się więźniowie. Patrząc z bliska na tatuaże więźniów, ich cechy, temperament, przeszłość i miejsce zamieszkania można było dowiedzieć się w jakiej grupie przestępczej działali.
W Polsce tatuaże są bardzo popularne w środowisku przestępczym. Tradycyjnie można je zobaczyć na ciele u osób, które wykazują tendencję do perwersyjnego zachowania, takich jak złodzieje, gwałciciele czy sutenerzy. Stwierdzono też, że znaczący odsetek osób tatuujących się wykazuje oznaki zaburzeń osobowości i agresywności.
W więzieniach nie ma mowy o sterylnych warunkach do tatuowania. Prymitywne narzędzia - zazwyczaj maszynki wykonane są ręcznie ze spinaczy, szpilek, drutów, żyletek czy kawałków szkła - wykorzystywane do przebicia skóry i niebezpieczne chemikalia – sproszkowany węgiel, wkłady ołówkowe, akwarele czy pastele – używane jako pigmenty. To właśnie tym tworzone są więzienne kody.
W latach 1970, CSI Departamentu Milicji z siedzibą w Warszawie, opublikowało specjalny dokument, dostępny tylko dla organów ścigania, w którym poddanych analizie zostało 2300 tatuaży, w tym także te ze zbiorów, które są w posiadaniu Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Od ponad czterech lat, naukowcy przyglądają się więźniom, żołnierzom i przestępcom, którzy służyli w Czechosłowacji, Jugosławii, Niemczech i ZSRR. Na podstawie ich obserwacji utworzony został katalog wyjaśniający znaczenie niektórych tatuaży kodowych.
